خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- چندی پیش اخباری مبنی بر رایگان شدن مقالات و کتابهای علمی در سال 2020 در سراسر دنیا مطرح شد. این خبر حاکی از آن بود که گروهی از محققان و دانشگاهیان در اروپا کمپینی برای آزاد کردن مقالات علمی راه انداخته بودند و از مقامات کشورها خواستند زمینه مطالعه رایگان مقالات علمی را فراهم آورند. آن‌ها معتقدند وقتی بودجه مقالات از مالیات دهندگان (مردم) تامین می‌شود، دلیلی ندارد مقالات به مالیات‌دهنگان یعنی همین مردم فروخته شود.
همچنین شرکت مایکروسافت و بنیاد خیریه بیل‌گیتس از این طرح حمایت کرده‌اند. فارغ از بحث کپی‌رایت هزینه پرداخت برای دریافت مقالات در ایران هزینه کمی نیست و سالانه محققان و پژوهشگران برای دریافت مقالات مورد نظر خود باید هزینه‌هایی را بپردازند. رایگان شدن کتابها علمی و مقالات در ایران برای برخی رشته‌های علمی و دانشگاهی مانند بذرخی رشته‌های مهندسی و پزشکی کمک بسیار خوبی محسوب می‌شود.
اصولا دسترسی آسان به منابع علمی با حفظ حق مولف می‌تواند یکی از راه‌های افزایش توسعه و گسترش دانش باشد.
مهدی سعیدی‌کیا متولی طرح کتاب پلاس در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره رایگان شدن مقالات و کتب علمی در ایران گفت: بدیهی است که اگر چنین اتفاقی در ایران بیفتد خوب است و دسترسی راحت به منابع علمی برای دانشجویان جنبه‌های مثبت زیادی را به همراه خواهد داشت. اما مسئله اصلی داشتن متاولی واحد برای این امر است. باید دید متولی این امر چه افرادی خواهند بود آیا دولت می‌تواند به تنهایی حامی این طرح باشد و هزینه‌ها را متقبل شود یا خیر؟
وی ادامه داد: کمک کردن هزینه خرید کتاب دارای پیچیدگی‌های بسیاری است. چون کتاب یک کالای فیزیکی است و ارتباطی با حوزه فن‌آوری ندارد؛ امکان به وجود آمدن فساد و رانت در این حوزه بیشتر می‌شود.
وی افزود: اگر موسسات و دانشگاه‌ها گرنت‌هایی در این زمینه بدهند و استادان دانشگاه و پایگاه‌های علمی بدون ضرر، مقالات خود را رایگان عرضه کنند و دستگاه‌های متولی امر این هزینه را به آنان پرداخت کنند بسیار ثمربخش خواهد بود. مورد دیگر اینکه این تصمیم جهانی شاید بتواند ما را از تحریم‌هایی که در این زمینه بر ما روا داشته شده است رها کند. چون در حال حاضر در تحریم به سر می‌بریم، اساسا نمی‌توانیم بسیاری از مقالات خارجی را تهیه کنیم.
این هدف باید هدایت شده و با اثربخشی زیادی همراه باشد اینکه فقط یک بودجه به آن اختصاص داده شود و بعد هیچ مسئول و ناظری وجود نداشته باشد، بلکه کالا باید در بستری هدایت شده پیش رود.
به گفته سعیدی‌کیا اساسا کتاب فیزیکی باید به بسترهای بازارهای دیگر متصل باشد. یعنی به جای اینکه به بازار کتاب کمک کنیم، با کتاب بازار افزایی کنیم. یعنی بازار کتاب را با دیگر بازارها و یا استارتاپ‌ها تلفیق کنیم.
وی با اشاره به روند فعالیت کتاب پلاس و رایگان بودن خدمات محتوایی گفت: در کتاب پلاس تمامی کتابها را کد گذاری می‌شوند و افراد کتابها را به همان قیمت واقعی خود می‌خرند و بعد وقتی کد کتاب را در سامانه‌ای که طراحی شده است را فراخوانی کرد، فرد در سامانه به عنوان مشتری شناخته می‌شود و می‌تواند از تخفیفات فرهنگی و محتوایی بسیاری بهره‌مند شود. در واقع در کتاب پلاس هر فردی که کتاب را تهیه کند و کد کتاب پلاس را داشته باشد می‌تواند از فروشگاه‌ها و موسسات مرتبط با محتوا و کتاب کد تخفیف بگیرند.
وی درباره کتاب پلاس گفت: کتاب پلاس یعنی افزونه‌های کتاب به این معنی که افراد علاوه بر خرید کتاب و هزینه‌ای که برای خرید آن پرداخت می‌کنند علاوه‌بر آن چیزهایی اضافه می‌شود از جمله محتوای الکتریکی و محتوایی که مکمل کتاب است. این فرآیند از کتابهای دانشگاهی شروع شد و امروزه کتاب پلاس در اغلب حوزه‌ها خدمات ارائه می‌دهد.
سعیدی‌کیا گفت: فردی که یک کتاب را می‌خرد خلاصه و موضوعات مربوط به آن و نظرات و نقد‌هایی که از آن کتاب نوشته شده است از طریق کدی که دریافت کرده به صورت رایگان قابل ارسال و قابل دسترس می‌شود که ما به آن خدمات پس از فروش کتاب می‌گوییم.
به گفته سعیدی‌کیا هدف طرح کتاب‌پلاس فروش بهتر و بیشتر کتابهای فیزیکی است نه عرضه کتابهای الکترونیک و پی دی اف. در واقع یک نوع محتوای الکترونیکی منتشر می‌شود تا فرد به شناخت کافی از کتابی که خریده است برسد.
پنجشنبه ۱۲ مهر ۱۳۹۷ - ۱۲:۰۰
رایگان شدن مقالات و کتابهای علمی می‌تواند یکی از طرح‌هایی باشد که در صورت حفظ حق مولفان کمک بسیاری به محققان و پژوهشگران در عرصه علم دانش کند. مهدی سعیدی‌کیا درباره این طرح گفت: اجرایی شدن این طرح منوط به همکاری موسسات به ویژه دانشگاه‌ها با دولت می‌تواند باشد و باید در بستری حرکت کند که به ایجاد رانت منجر نشود.
نظر شما